حدیث نگاران و تاریخ نویسان بر اساس روایات فراوان ، شمایل و اوصاف آن حضرت را چنین بیان کرده اند :

حضرت مهدی (عج) چهره اش جوان و گندم گون ، شانه اش پهن دندان هایش براق و گشاده ، پیشانی اش بلند و تابنده ، استخوان بندی اش استوار ، گونه هایش کم گوشت و بر گونه راستش خالی مشکین ، عضلاتش پیچیده و محکم ،اندامش متناسب و زیبا هیئتش خوش منظر و رباینده است.¹

درباره ویژگی های اخلاقی او ، پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :او شبیه ترین مردم به من است در قیافه و گفتار و رفتار .²از ویژگی های آن حضرت ، شب زنده داری و انس با سجاده و مناجات است ؛ چنان که آمده است :« چهره ی گندم گون او مایل به زردی است به خاطر عبادت و بیداری شب.»

اهل جهاد و مبارزه است . با هیچ ظلم و ستمکاری سازش ندارد و با آنان می جنگد تا اینکه ریشه ظلم و ستم را از پهنه زمین بر می چیند. امام صادق (ع) درباره ی آیه « و قاتلو هم حتی لاتکون فتنه و یکون الدین کله الله »³ فرمودند :« هنوز تاویل این آیه تحقق نیافته است ؛ وقتی قائم ما قیام کند آنها که او را درک کنند ، تاویل این آیه (و معنای باطنی آن) را خواهند دید.»⁴

آن حضرت ، در کنار جهاد و مبارزه  و صلابت در مقابله با دشمنان ، با مردم مهربان و صمیمی است . امام رضا (ع) می فرمایند :« آن حضرت نسبت به مردم از پدر و مادرشان ، مهربان تر و دلسوز تر است .»⁵

حضرت مهدی (عج) خود فرمود :« ما هرگز شما (شیعیان) را به حال خود رها نکرده وشما را از یاد نبرده ایم و اگر جز این بود ، بلاها از هر سو برشما فرود می آمد و دشمنان ، شما را نابود می کردند.»⁶

یکی دیگر از ویژگی های رفتاری ایشان ، زهد وساده زیستی است . امام صادق (ع) فرمود :« به خدا قسم لباس مهدی نیست مگر پوششی خشن و خوراک او نیست مگر غذایی ساده.»⁷

در روایتی از امام صادق (ع) سایر صفات حضرت مهدی (عج) این گونه مطرح شده است :

« او در برابر خدا از همه فروتن تر است. آنچه به مردم فرمان می دهد بیش از دیگران به آن عمل می کند و آنچه مردم را از آن نهی می کند خود بیش از همگان از آن می پرهیزد... او دانا ترین ، حکیم ترین ، پرهیزگار ترین ، بربارد ترین ، سخی ترین و عابد ترین مردم است... دیدگانش در خواب فرو می رود ؛ ولی دلش همیشه بیدار است. فرشتگان با او سخن می گویند. عطر وجودش از هر مشکی خوشبو تر است... .»⁸

1. ر.ک ؛ منتخب الاثر ، باب 4 تا باب25.
2. کمال الدین وتمام النعمه ، ج2 ،ص118.
3. هو با آنهابجنگید تا فتنه ای باقی نماند و دین همه اش برای خدا باشد  سوره انفال ، آیه39.
4. تفسیر المیزان ، ج9 ، ص87 (ذیل آیه39 انفال).
5. الزام الناصب ، ص10.
6. بحار الانوار ، ج52 ص317.
7. همان ، ج52 ص317.
8. الزام الناصب ، ص10.